به نقل از «فارس»

با مادر کاروانسراهای ایران آشنا شوید

تاریخ انتشار: ۱۸ آبان ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۰۴۹۰۳۸

گروه گردشگری خبرگزاری فارس: تعداد زیادی از کاروانسراهایی که در شهریور ماه ۱۴۰۲  و در چهل و پنجمین اجلاس کمیته میراث جهانی یونسکو در ریاض از طرف ایران ثبت جهانی شدند، برای مردم ایران هم ناشناخته هستند.

کاروانسراها اقتضای زمانی هستند که سفرها با چارپایان و در روزها و ماه‌های طولانی انجام می‌شد. بنابراین مکانی لازم بود تا مسافران و چارپایان بین راه استراحت کنند و برای روزهای باقیمانده سفر نیرو و توان کسب کنند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

بنابراین معماری و طریقه ساخت این کاروانسراها در کنار قدیمی و تاریخی بودن آنها حائز اهمیت است.

در گزارش قبلی،‌ با کاروانسرای «گز اصفهان» آشنا شدیم. در این گزارش به سراغ یکی دیگر از ۵۴ کاروانسرای ایرانی ثبت جهانی شده رفتیم. دیرگچین به خاطر امکانات زیادی که دارد به «مادر کاروانسراها»ی ایران معروف است. در حالی که کاروانسراهای دیگر فقط از اتاق و حجره، ایوان، محل استراحت و محل نگهداری چارپایان تشکیل شده‌اند، در دیرگچین دکان، حمام، آسیاب و بسیاری دیگر از امکانات را می‌بینیم.

 

دیرگچین کجاست؟

این بار به ۷۰کیلومتری قم- گرمسار می‌رویم و از اهالی روستای علی‌آباد سراغ کاروانسرای دیرگچین می‌گیریم. این کاروانسرای دوره ساسانی را اکثر مردم می‌شناسند چون از جاذبه‌های گردشگری قم است و از جاده قم به ورامین هم قابل دسترسی است. کاورانسرای دیرگچین در سال ۱۳۸۲ ثبت ملی شده است.

در پی تغییر جاده تهران به قم به مسیر حسن‌آباد در زمان امین‌السلطان، دیر گچین متروکه شد و افراد محلی از آن برای نگهداری دام استفاده بردند. در واقع در سال ۱۲۴۶ هجری شمسی و در دوران حکومت قاجاریان، جاده‌ای از تهران به سمت قم احداث شد که باعث دیرگچین متروکه و کم‌کم به فراموشی سپرده شود.

تا قبل از ثبت ملی این بنا دیرگچین باز هم برای نگهداری دام استفاده می‌شد، اما بعد از مهرماه ۱۳۸۲ این بنا از چارپایان تخلیه و شروع به مرمت شد.

 

کاروانسرایی با موقعیت مکانی خاص

موقعیت مکانی خاص این محل در مسیر جاده ابریشم،  یکی از دلایل گستردگی امکانات کاروانسرای دیر گچین است. البته قبل از این هم این نقطه محل ارتباط بین مناطق شمالی و شرقی با مناطق غربی و جنوبی ایران آن روزها بوده است.

در دوران حکومت‌های اسلامی دیرگچین درست در مسیر خراسان بزرگ بوده است و حاجیان بسیاری برای رساندن خود به سرزمین وحی از این مسیر می‌گذشتند و در این کاروان‌سرا اتراق می‌کردند.

 به جز اینها این کاروان‌سرا بر سر راه یک جاده تاریخی پراهمیت نیز قرار داشته است. جاده‌ای که از ری به اصفهان می‌رفت و روزگاری، به خصوص در دوران حکومت صفوی، جاده «دیر» نامیده می‌شد.

 

چرا دیرگچین؟

اولین چیزی که با شنیدن نام این کاروانسرا به ذهن می‌آید این است که چرا دیرگچین؟ علت این نامگذاری این است که مصالح اصلی ساخت این کاروانسرا گچ است. در کتب تاریخی از این کاروانسرا به نام «دیرالجص» نیز نامبرده شده است. «دیر» نام دیگر کاروانسرا و «جص» در عربی معنای گچ است. پیشتر گنبدی گچی در این کاروانسرا وجود داشته است که اکنون نیست.

قدمت کاروانسرایی با امکانات بسیار

قدمت دیرگچین را حدود ۱۷۰۰ سال تخمین زده‌ و به دوره انوشیروان ساسانی نسبت داده‌اند. آجر طاق‌های ضربی، گنبدها و برج‌های‌ نیم‌بیضی از عللی است که این سازه را به معماری دوران ساسانی مربوط می‌کند. البته دیرگچین سلجوقی، صفوی و قاجار مرمت شده و برخی بناهای فعلی آن در این دوران‌ها به آن افزوده شده است.

بنای اصلی کاروانسرا ۱۲۰۰هکتار است که اگر آتشکده، کوره‌ آجرپزی، آب‌انبار و قبرستانی بیرونی بنا را هم در نظر بگیریم وسعت آن به حدود ۲۰۰۰ هکتار هم می‌رسد. دیرگچین در داخل بنای خود مسجد، حمام، آسیاب سنگی و حتی دکان‌هایی هم دارد که برای خرید و فروش کالا به مسافران استفاده می‌شدند.

 

شترخوان در پشت حجره‌ها

برخی کاروانسراهای قدیمی مثل دیرگچین «شترخوان» هم داشتند. شترخوان جایی است که شتران کاروان را آنجا نگهداری می‌کردند و غذا می‌دادند. چیدمان اتاق‌های دیرگچین را براساس چیدمان شترخوان‌ها و موقعیت ورودی آنها در نظر گرفته‌اند. ۳۶اتاق این کاروانسرا به صورت ۸ یا ۱۰ اتاق در ۴ضلع بنا قرار گرفته‌اند و اعضای هرکاروان در سمتی که شترهای خود را اسکان می‌دادند، اتاق می‌گرفتند.

در بخش شمال‌شرقی کاروان‌سرا، اتاق شاه‌نشین وجود دارد که محل استراحت مسافران و میهمانان ویژه‌ بوده است.

 

مسجدی از صدر اسلام

در قسمت جنوب‌شرقی و سمت راست ورودی، عمارت مسجد وجود دارد که مساحت آن به حدود ۳۰۰ مترمربع می‌رسد. باستان‌شناسان در برسی‌های خود درباره این مسجد به این نتیجه رسیده‌اند که قدمت آن برای سده‌های ابتدایی اسلام است و محراب در دوره سلجوقیان بعدا به مسجد اضافه شده است.

همه کاروانسراهای قدیمی دارای حمام نبودند، چون حمام نیاز به حفر مخزن فاضلاب را بیشتر می‌کرد.  اما دیرگچین حمام بزرگی در ضلع جنوب غربی خود دارد که خزینه و گرمخانه هم دارد. در کنار این حمام سرویس بهداشتی هم ساخته شده است.

پایان پیام/

منبع: فارس

کلیدواژه: وزارت میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی کاروانسرا ثبت جهانی دیرگچین

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.farsnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «فارس» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۰۴۹۰۳۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

سردار آزمون رخ به رخ غول آشنا

راهیابی دو تیم ایتالیایی به این مرحله و همچنین حضور فیورنتینا در نیمه‌نهایی لیگ کنفرانس نشان می‌دهد که باشگاه‌های ایتالیایی روند خوبی را در پیش گرفته‌اند و در سال‌های آینده دوباره می‌توانند به یکی از غول‌های فوتبال اروپا بدل شوند.

 بازی تکراری برای سردار با یک تفاوت

رم با سردار آزمون بدون شک کار بسیار سختی را برابر شاگردان ژابی آلونسو خواهد داشت. روند عالی لورکوزن در این فصل و شکست‌ناپذیری آنها در 46 بازی گذشته در تمامی رقابت‌ها باعث شده این تیم را مدعی اول فتح لیگ اروپا در فصل جاری بدانند. این در حالی است که به نظر می‌رسد آنها رقیبی جدی و بزرگی برای کسب این عنوان ندارند و لیورپول که یکی از مهم‌ترین مدعیان فتح این تورنمنت در فصل جاری بود در دور قبل حذف شد. البته نباید فراموش کرد که رم از زمان روی کار آمدن دنیله ده‌روسی به جای ژوزه مورینیو در میانه‌های فصل روند رو به رشد خوبی داشته و امشب می‌تواند کار را برای تیم آلمانی سخت کند. از سوی دیگر آتالانتا هم اگر چه تیمی بزرگ در فوتبال اروپا محسوب نمی‌شود اما با کنار زدن لیورپول در دور قبل نشان داد که ‌انگیزه زیادی برای رسیدن به قهرمانی اروپا دارد و می‌تواند یک مدعی جدی و سرسخت باشد. رم در ابتدای این هفته در سری A و در دیداری مهم برابر ناپولی به لطف گل دقیقه 88 تامی آبراهام از شکست برابر حریف گریخت و به تساوی 2-2 رسید تا با روحیه‌ای خوب برای مصاف با لورکوزن آماده شود. سردار آزمون، مهاجم ایرانی رم در بازی برابر ناپولی در ترکیب اصلی تیمش به میدان رفت و خطای پنالتی روی او زمینه‌ساز گل اول تیمش شد. البته ده‌روسی در اواسط نیمه دوم او را از زمین بیرون کشید و آبراهام را راهی میدان کرد که این بازیکن انگلیسی گل دوم تیمش را نیز زد. رم فعلا رتبه پنجم جدول را با یک بازی بیشتر نسبت به آتالانتا در اختیار دارد و رقابت بین این دو تیم برای کسب پنجمین سهمیه لیگ قهرمانان در فصل آینده بسیار نزدیک است. البته نباید فراموش کرد قهرمان لیگ اروپا نیز به‌صورت اتوماتیک سهمیه لیگ قهرمانان فصل بعد را کسب می‌کند و به همین دلیل به جز لورکوزن که قطعا فصل بعد در لیگ قهرمانان حاضر خواهد بود، سه تیم دیگر‌ انگیزه زیادی دارند تا از طریق فتح لیگ اروپا، راهی مهم‌ترین تورنمنت باشگاهی قاره سبز در فصل بعد شوند. 

 

سردار آزمون در بازی امشب باید برابر هم‌تیمی‌های سابقش به میدان برود و جالب اینکه او دقیقا فصل پیش در همین مرحله شرایطی کاملا متفاوت داشت. او سال قبل و پیش از اینکه در تابستان گذشته به‌صورت قرضی راهی رم شود در ترکیب بایرلورکوزن حضور داشت و به همراه این تیم تا همین مرحله از لیگ اروپا صعود کرد. اتفاق جالب اینکه سال گذشته هم لورکوزن و رم در نیمه‌نهایی رودرروی هم قرار گرفتند که در بازی رفت در حضور 18 دقیقه‌ای سردار بازی با یک گل به سود تیم ایتالیایی به پایان رسید و در مسابقه برگشت که ستاره خط حمله ایران در ترکیب اصلی لورکوزن قرار داشت دو تیم به تساوی بدون گل رسیدند تا رمی‌ها راهی مسابقه نهایی شوند. البته درنهایت این سویا بود که در فینال به برتری رسید و جامی که در فتح آن تخصص دارد را به خانه برد. 

این بار اما شرایط کاملا متفاوت است. آزمون با پیراهن رم باید برابر لورکوزن برای گلزنی و رساندن تیمش به فینال تلاش کند. طبق اعلام مدیران باشگاه آلمانی در قرارداد قرضی این بازیکن بندی برای بازی نکردن برابر تیم سابقش وجود ندارد و این یعنی او برای حضور در بازی امشب منعی ندارد. با توجه به اینکه سردار در ابتدای هفته نمایش قابل قبولی در ترکیب تیمش داشت این امیدواری وجود دارد که بتواند دوباره در فهرست اولیه قرار گرفته و از ابتدا کار را آغاز کند. او البته در این فصل با بدشانسی هم مواجه شد و پس از یک مصدومیت، زمانی که به‌تدریج در حال بازگشت به فرم خوبش بود و به نظر می‌رسید شانس خوبی برای حضور در ترکیب اصلی دارد با تیم ملی به جام ملت‌ها رفت و دوباره جایگاهش در رم را از دست داد. او اخیرا یک آسیب‌دیدگی کوچک هم داشت که حالا رفع شده و در برهه حساس انتهای فصل دوباره به کمک تیمش آمده است. مهاجم ایرانی جالوروسی این فصل تنها در دو بازی لیگ اروپا فرصت بازی پیدا کرده است که هر دو مقابل برایتون در یک‌هشتم نهایی بود که بازی رفت تنها دو دقیقه در زمین بود اما در مسابقه برگشت 90 دقیقه بازی کرد. 

 

 هراس ده‌روسی از حریف آلمانی

دنیله ده‌روسی، سرمربی رم در نشست خبری پیش از مسابقه درباره وضعیت خط حمله تیمش و احتمال حضور لوکاکو در ترکیب اصلی گفت: «او اخیرا زیادی در تمرینات و بازی‌ها حضور نداشته و تا قبل از شروع بازی شرایطش را ارزیابی خواهیم کرد تا ببینیم آیا می‌تواند به میدان برود یا نه.» او همچنین با اشاره به قدرت بدنی بالای بازیکنان لورکوزن و فرم خوب‌شان در این فصل افزود: «فکر نمی‌کنم این ترسناک‌ترین مورد در لورکوزن باشد. آنها از هر نظر ترسناکند. چیزهای دیگری برای ترسیدن هم وجود دارد، مثلا نحوه بازی آنها، چون خیلی خوب بازی می‌کنند، نتایج خوب متوالی زیادی کسب کرده‌اند، بازیکنان بزرگی دارند و من برای ژابی احترام زیادی قائل هستم. برای تمام کارهایی که او در لورکوزن انجام داده است. در بازی‌هایی به نظر می‌رسید بازنده خواهند شد اما با همان قدرت ذهنی در ثانیه‌های پایانی به گل رسیدند. معتقدم ما نیز ذهنیتی مشابه داریم و در غیر این صورت برابر اودینزه یا ناپولی نمی‌توانستیم امتیاز بگیریم.»

امشب همچنین در ورزشگاه وولدروم مارسی میزبان دیگر نماینده ایتالیا در این مرحله است. مورد جالب توجه درباره این بازی اینکه مارسی در تمام طول فصل در خانه‌فقط به پاری‌سن ژرمن باخته و برابر سایر رقبا شکست‌ناپذیر بوده است. این یعنی آتالانتا کار سختی برای رویارویی با شاگردان ژان لوئیس گاسه دارد. تیم فرانسوی برای رسیدن به این مرحله رقبایی چون آاک آتن، آژاکس، شاختار دونتسک، ویارئال و بنفیکا را از پیش رو برداشته و نشان داده که ‌انگیزه زیادی برای موفقیت در دومین تورنمنت مهم اروپایی دارد. ستاره این فصل مارسی پیر امریک اوبامیانگ، مهاجم گابنی است که به نظر می‌رسد در این باشگاه احیا شده و روند گلزنی بسیار خوبی دارد. 

  منبع:فرهیختگان